نورپردازی چیست؟

نورپردازی صحیح چگونه است؟

طراحی با نور عبارتی است که زیرکانه اهمیت نور را نشان می دهد و طراحان معتقدند که عبارت روشنایی، معانی تاریکی، شکل، رنگ، جزییات دامنه و خیلی جنبه های دیگر را در خود دارد و طراحان نورپردازی نباید این جنبه ها را نادیده بگیرند. نورپردازی یا طراحی با نور مهندسین را به هنرمندانی در خلق منظره مناسب تبدیل می کند. نورپردازی مناسب می تواند ظرافت های معماری یک بنا را مشخص تر کند یا با طراحی مناسب نور، می توان از هر فضایی در ساختمان استفاده کرد.

نورپردازی چیست؟

جزییاتی که در زیر نور خورشید و نور روز نمایان نیستند می توان در شب مورد توجه قرار گیرند. یک بنای خاص در روز، می تواند در شب برجسته و نمایان باشد و رابطه بنا با محیط اطرافش را می توان با استفاده از نورپردازی مناسب محل بیان کرد.  پیچیدگی یا زیبایی و ظرافت بناها وقتی که در آسمان تاریک می درخشند می تواند نمود بیشتری پیدا کند.

نورپردازی می تواند روشی برای طراحی سایه ها بر روی صفحه باشد. اثر متقابل نواحی تاریک و روشن نقش بزرگی را در خلق نمای تکمیلی از یک صحنه با اضافه کردن نمایشی خوب و آشکارسازی ساختار طبیعی ایفا می کند. تولید سایه ها با تکیه بر جزییات ساختار اجسام می تواند روی نمای نهایی تاثیر زیادی بگذارد.

هدف از نورپردازی به وسیله نورافکن امنیت در نواحی روباز است و این روش از ارتکاب جرم جلوگیری می کند. مثال هایی از روشنایی نورافکن شامل روشنایی مکان های ورزشی و روشنایی امنیتی است.

کاربردهای نورپردازی به وسیله نورافکن ها متفاوت است. این نوع روشنایی ممکن است در پروژه ای برای ایجاد زیبایی به کار بسته شود؛ در حالی که در پروژهای دیگر کاربرد متفاوتی داشته باشد اما در هر دو پروژه هدف خلق جلوهای ویژه است. هدف اصلی نورپردازی اشیا، ساختمان ها، مجسمه ها و درختان افزودن ظاهری زیبا به آن هاست.هرچند کلمه نورپردازی در هر دو مورد استفاده می شود اما احتمالاً این استفاده به طور ضمنی نادرست است. هدف از نورپردازی دیده شدن اجسام بعد از تاریک شدن هواست.

نورپردازی در معماری

احتمالاً رایج ترین تکنیک ها، نورپردازی در معماری است. وقتی که بدانیم گنجینه ای عظیم و فاخر از هنر معماری مدرن و کهن را در اختیار داریم این مطلب عجیب نیست.

چراغانی و نورپردازی برای آشکار کردن فرم ساختمان و کوچکترین جزییاتش استفاده می شود. با نورافشانی امکان دادن یک هویت جدید به بنا پس از تاریک شدن هوا وجود دارد. رنگ را می توان غنی کرد یا تغییر داد. در نورپردازی رنگ می تواند عنصری حیاتی و مهم باشد؛ ولی به بافت های سطح هم توجه می شود. برای داشتن نورپردازی که در آن اشیا طبیعی جلوه کنند، تأکید و تأمل زیاد امری عادی است.

تاثیر رنگ در نورپردازی

هر سطحی برای بازیافتن رنگ طبیعی اش پس از تاریکی، باید با یک منبع نور که حداقل حاوی دو رنگ مربوط به خودش باشد روشن شود.

فیلترهای رنگ خیلی مفیدند، آنها می توانند یک وسیله فرعی موقتی برای رویکردهای فصلی یا جشنی باشد، وقتی که یک رنگ ثابت لازم است می توان آن ها را در یک مبنای دایمی استفاده کرد. یک فیلتر رنگ تمام رنگ ها را به جز رنگ خودش جذب می کند، برای مثال، یک فیلتر قرمز، در مسیر رنگ سفید، فقط رنگ قرمز را انتقال می دهد و تمام رنگ های دیگر را متوقف می کند.

این مسأله باید در طراحی مورد توجه قرار گیرد؛ چون فیلتراسیون یعنی از دست دادن نور و وقتی از فیلترهای رنگ استفاده می کنند به یک لامپ با توان زیادتر نیاز است. برای مثال، یک فیلتر آبی ممکن است فقط ۳۰ درصد نوری را که روی آن تابیده است انتقال دهد و تابش آن بستگی به چگالی و حجم رنگ دارد.

وقتی که بناهای یک منطقه به طور یکسان نورپردازی شده باشند رنگ عاملی است که برای ایجاد هویت آشکار یک بنا فاکتور مهمی محسوب می شود. از مواد به کار رفته در ساختمان برای انتخاب رنگ آن بنا ایده گرفته می شود و ممکن است در این طرح علاوه بر مطلب ذکر شده، از لامپ و یا فیلترهای رنگی نیز استفاده شود.

منابع نور تکرنگ، شدیداً به سوی یک دسته کوچک از رنگ ها متمایل هستند و فقط بعضی از رنگ های ساکن در ساختمان و بنا را آشکار خواهند کرد. پس به این دلیل استفاده از لامپ «طیف کامل» ترجیح داده می شود.

منابع هالید فلزی عالی اند، زیرا دارای یک بازده نور سفید هستند، که در آشکار کردن تمام انواع رنگ های آجر یا سنگ مفیدند.

تا حدی، دمای نور باید با رنگ و نوع سطح نورپردازی شده، متناسب باشد. برای نمونه، در سنگ ماسه ای زرد از لامپ های سدیم پرفشار استفاده می کنند. زیرا آنها دارای ظاهری «طلایی» اند و به ماهیت گرم سطح سنگ اشاره می کنند. سنگ انگلیسی یا پورتلاند مهمترین سنگی است که با لامپ های هالید فلزی نورپردازی می شود؛ زیرا این نوع لامپ ها دارای یک بازده یا نور خروجی خیلی سفید هستند.

نورپردازی در طبیعت

طراحان مناظر اغلب توجه زیادی به درختان و پوشش های سبز گیاهی دیگر دارند؛ ولی همه این مناظر پس از تاریک شدن هوا از بین می روند. درختانی که در شب روشن هستند می توانند در نظر تماشاچیانشان دراماتیک باشند. حتی تأثیر چراغانی و نورپردازی مناسب و با دقت می تواند زمختی و سختی یک منظره زمستانی را نرم و لطیف کند.

در طراحی نورپردازی طبیعت از بر هم زدن زندگی حیات وحش در آن محیط باید اجتناب کرد و این کار با مشورت با افراد باصلاحیت محیط زیست و تعیین نیاز در آن جا امکان پذیر است. برای مثال نباید محل آشیانه پرندگان را بر هم زد. با تنظیم فصلی برای اوقات کار و عملیات چراغانی و نورپردازی می توان این کار را محتاطانه انجام داد.

نورپردازی ساختمان

نمونه هایی از ساختمان ها و بناها هستند که با لامپ نورپردازی شده اند و معمولاً از لامپ های نورپرداز پروژکتور استفاده می کنند که نورشان تا مسافتی دور دیده می شود. این روش قصد پوشاندن جزییات را داشته و ظاهری روشن را به بیننده می دهد.

اندیشه و تفکر مدرن اغلب در جهت های برجسته کردن یا ایجاد نور خیره کننده به منظور نمایش جزییات یک بنا و ایجاد نور کمرنگی برای بقیه بناست. این هزینه ها انرژی کمتری را داشته و تأثیر مناسبی از نظر معماری بر ساختمان ها دارد.

لازم به تأکید است که نقاط قوت و خصوصیات خاص طرح بعداً باید دقیقا شناسایی شوند. در بناهای مدرن، جزییات چارچوب نمایش داده می شود و بعضی تأثیرات مطلوب و حیرت آفرین را فقط با نورپردازی به بنا می توان به دست آورد.

برای مثال چارچوب یک ساختمان می تواند جزییات روشنایی را نشان دهد. استفاده از سایه یا نیم رخ های سایه ای برای بیننده جذاب است و به متمرکز کردن چشم روی اجزای اصلی طرح کمک می کند که بعدا ویژگی های بصری را در سمت راست خودشان پس از تاریکی می توانند مشاهده کنند.

برای تأثیرگذاری بیشتر در جایی که شکل های کامل با جزییات اجزای اصلی در صحنه شب به وجود می آیند، به مونتاژ نور یا نورپردازی های کوچک و متعددی نیاز است. نصب این تجهیزات در موقع ساختن بنا آسان است؛ زیرا چوب بست های سازنده بنا در محل وجود دارد؛ ولی نصب این تجهیزات در زمان های دیگر مشکل است و باید طی طراحی مد نظر گرفته شود. ممکن است اجازه نصب این تجهیزات در سطوح خاصی داده نشود و گاهی نیز ظاهر و فیزیک بنا محدودیت هایی را در نصب تجهیزات به وجود آورد.

نوپردازی نما

مؤثرترین طرح ها اغلب اوقات از نور کم استفاده می کنند. فاکتور مهم در نورپردازی نما ، ایجاد تعادل بین ویژگی های بصری و جذابیت بنا در برابر ساختمان های مجاور است. سطوح روشن تر بیشتر از سطوح تاریک تر، نور را منعکس خواهند کرد و بنابراین، با همان نورافشانی، برای بیننده روشن تر و درخشان تر به نظر خواهند رسید. همچنین، سطوحی با بافت حجیم تر، نسبت به سطوح صاف نور بیشتری را جذب می کنند. از این رو یک سطح با بافت حجیم و تاریک به نور بیشتر و انرژی الکتریکی بیشتری نسبت به یک سطح صاف و سبک نیاز دارد. بنابراین توصیه می شود که طراحان نورپردازی روش هایی را به کار گیرند که مطمئن هستند از مقدار نور مناسب استفاده می کند.

جهت تابش در روز رو به پایین است. در نور مستقیم خورشید این مسیر می تواند طولانی باشد؛ ولی حتی یک آسمان ابری نیز سایه هایی را بر روی جزییات بنا و معماری تشکیل خواهد داد. نورپردازی پروژکتور جهت رو به بالا دارد و برخی سایه ها را حفظ می کند و یک پرسپکتیو یا نمای متفاوت به ساختمان می دهد. هر چه نور پروژکتور به سطح نزدیکتر باشد، سایه های به وجود آمده از جزییات سطح قوی ترند.

همین طور، اغلب برای ایجاد نورپردازی های پروژکتوری دیواره ها مورد استفاده قرار می گیرند. برای تاباندن نور مستقیم در سراسر سطح تعیین کردن سایه ها از شکل و طرح های عمودی در بناها و ساختمان ها کاربرد دارد؛ زیرا باز هم باعث جلب توجه بیننده می شود.زوایای کم عمق تر این تأثیر را قوی تر می کنند و باید مراقب باشید تا از قرار دادن زوایا در مسیر دید ناظر یا تماشاگر اجتناب شود؛ زیرا باعث بی اثر شدن سطوح صاف می شود.

وسایلی که تجهیزات روشنایی روی آنها قرار می گیرد بسیار ساده هستند و باعث می شوند نور کمی ایجاد شود؛ ولی از طرفی ممکن است این وسایل با استانداردهای صنعتی در تعارض قرار گیرند. هر چند برای تعمیر و استفاده از مکان هایی که برای نصب تجهیزات روشنایی مناسب هستند مجوز وجود دارد؛ اما این تجهیزات باید در جایی مورد استفاده قرار گیرند که علاوه بر ایجاد نمایی زیبا باعث کاهش مصرف انرژی شود.

 

هرگاه استفاده از نورپردازی یکنواخت و مطلوب امکان پذیر نباشد، در قسمت های مختلف شی به سطوح مختلفی از نور نیاز است.

تفاوت های بسیار بین روشن ترین و تاریک ترین ناحیه شی، ظاهر دراماتیک عمیقی را به دنبال خواهد داشت. این امر به خصوص زمانی مشهود است که این نواحی از نظر نورپردازی متضاد هم باشند و در کنار یکدیگر قرار گیرند. وجود تضاد زیاد جوی مرموز و یا حتا ترسناک را به وجود می آورد. در حالی که سطوح متوسط ظاهر ملایم تری دارند. توانایی چشم انسان در پرداختن به تنوع وسیع سطح روشنایی، تضاد و رنگ قابل توجه است. چشم با اندازه گیری فاصله از جسم میزان سطح روشنایی را تنظیم می کند. این عضو همچنین توانایی قابل توجهی در احساس روشنایی دارد.

تجهیزات نور پردازی

شعاع نور منتشرشده در نورافکن ها شدیداً به شکل رفلکتور و لامپ به کار رفته در آنها وابسته است. یک رفلکتور مدور، پرتو مخروطی را ایجاد می کند که بین محورهای افقی و عمودیش تقارن وجود دارد.

این تقارن برای فواصل متوسط (برای مثال جدا کردن مناظر برجسته) مفید است. واضح است که یک پرتو مخروطی فقط یک ناحیه بیضی شکل را روشن خواهد کرد. لامپ نصب شده در مرکز محفظه نورافکن باعث ایجاد پرتو مخروطی می شود و برای تاباندن پرتو باریک در یک مسیر طولانی تر، استفاده از تقارن مفید است.

نور خروجی به صورت یک دسته پرتو مخروطی باریک است که البته تعداد پرتوهای شکسته شده به خارج از ناحیه مورد نظر خیلی کم است و در نتیجه پرتوها با شدت بیشتر و در رنج طولانی تر و با فشردگی زیادتری نور مورد نیاز سطح را فراهم می کنند. شکل رفلکتور استفاده شده در متمرکز کردن نور به صورت یک مخروط باریک مؤثر است. یک رفلکتور مستطیلی با یک لامپ مرکزی که در یک جهت خمیده است، پرتوی را تولید می کند که نسبت به هر دو محورش متقارن است و برای نورپردازی نواحی کوچک مناسب است.

یک رفلکتور با لامپی که در مرکزش نصب شده پرتوی مستطیلی را در محیط ایجاد می کند. یک رفلکتور مستطیلی با انحنای متفاوت و با لامپ متعادل ساز پرتویی را خواهد داشت که خروجی عمودیش متقارن و مستقل از خروجی های محور افقی اش است و توزیع کننده متقارن دوبل نامیده می شود.  تنوع در پروفایل رفلکتورها و موقعیت لامپ های متعادل ساز تعیین کننده شکل بالای پرتوهای خروجی هستند.

وسایل فرعی برای کنترل پرتو در نورپردازی

ممکن است که یک نورافکن off-the-pag دقت لازم را نداشته باشد. به دلیل محدودیت هایی که در محل نصب نورافکن ها وجود دارد ممکن است برای به دست آوردن یک نتیجه صحیح نیاز به اصلاح پرتوها یا (اضافه کردن) استفاده از وسایلی مانند عدسی های نورشکن که از نظر شکل پرتو یا اشعه فرق می کنند باشد.

لوازم فرعی دیگری ممکن است برای ایجاد یک راه میانبر در لبه پرتو لازم باشد تا از شکست نور و مشکلات تخطی و تجاوز نور و آلودگی نور جلوگیری کند. نکته مهم این است که انتخاب وسیله و ابزار امکان کنترل روشنایی را به ما می دهد.

استفاده از فیبر نوری در نورپردازی

تجهیزات نصب شده برای کاربرد در طول شب حتماً در طول روز نیز باید قابل دید باشند. به عنوان مثال وقتی که با استفاده از واحدهای روشنایی فرو رفته در زمین، استتار یا پنهان کردن امکان پذیر است، بر مشکل غلبه شده است. از این رو هنگامی که تجهیزات در روی سطح ساختمان با سایر موقعیت های جلوی چشم نصب می شوند، مشکلاتی به وجود می آورند.

بدیهی است که استفاده از کوچکترین واحدهای ممکن می تواند در این شرایط مفید واقع شود؛ مخصوصاً اگر استتار جزیی، فراتر از پاره ای از خصوصیات به دست آید. یک مورد حفاظتی استفاده از تجهیزات با رنگ ویژه است تا با محیط پیرامونش هماهنگ باشد طوری که به منظره روز لطمه ای وارد نکند.

برای اثرات روشنایی محلی، سیستم های فیبر نوری مزیت های جزیی دارند. فیبر نوری اجازه می دهد تا روشنایی از یک موقعیت دور تولید شود و سپس به یک یا چند نقطه مورد نظر تابیده شود. نقطه تابندگی کوچک است (شاید قطر آن حدود mm 4.5 باشد)؛ بنابراین تأثیر روی نما یا ظاهر روز بسیار ناچیز است. فیبرهای نوری همچنین به عنوان انواع تابش کننده کناری موجود هستند، جایی که روشنایی در امتداد طول فیبر پراکنده می شود.

می توان آنها را برای پیگیری و ادامه خطوط یک طرح به کار برد تا شکل کلی روشنایی در شب تأکید شود، در عین حال در طول روز نیز مزاحمتی ایجاد نکند. در چنین مواردی فیبرها عمدتاً دارای قطر mm 10-11 هستند.

سیستم های فیبرنوری به طور کلی از منابع روشنایی هالوژنه استفاده می کنند که نور روشن و رنگی بسیار عالی را ایجاد می کنند. علاوه بر این می توان در ژنراتور فیلترهای رنگی ثابت کار گذاشت و در انواع دیگر برای ارائه اثرات متغیر یک چرخ یا غلتک رنگی اضافه کرد. اثرات تغییر رنگ همچنین با استفاده از کنترل های الکترونیکی برای اتصال ژنراتورها، همزمان شده اند.

سیستم های فیبر نوری به بهترین نحو برای روشنایی متمرکز کاربرد دارند، نه به عنوان منبع روشنایی اولیه برای یک منطقه، زیرا ارائه روشنایی کافی به عنوان منبع روشنایی یک منطقه کار سختی است.

وقتی که استتار یا پوشاندن امکان پذیر نیست، با استفاده از نصب روشنایی به عنوان یک خصوصیت، می توان یک کار ریسک دار انجام داد. به عنوان مثال روی ساختمان های جدید امروزی، جایی که چارچوب های فولادی با سایر جزییات ساختاری قرار دارند، دلیلی ندارد که نتوان تجهیزات روشنایی را برای آنها نصب کرد تا حس مهندسی پروژه کامل شود.

مشکل نمای متناقض طول روز مخصوصاً با ساختمان های عنوان شده ارتباط دارد، جایی که هر دست کاری یا تعمیر سطحی توسط مقامات محدود خواهد شد. در چنین مواردی، توضیحات در مرحله اولیه ضروری هستند تا اطمینان حاصل شود که نیازهای تمام موارد پاسخ داده شده اند.

ماهیت دیداری یک ساختار را می توان به صورت زیر اصلاح کرد:

• اول، ساختار می تواند شیوه متمایز و برجسته داشته باشد که با مکان های مجاور اشتباه گرفته نشود.
• دوم، رنگ طبیعی مورد مربوطه می تواند به گونه ای باشد که به وضوح از بقیه قابل تشخیص باشد یا این که رنگ با انتخاب نوع لامپ یا فیلترهای رنگی اضافه شود.
• سوم، یک خصوصیت مشخصی وجود دارد که یک منظره متمرکز را به ناظر ارائه می کند.

داشتن این گزینه ها در یک ساختار باعث ارتباط و تمایز کافی آن در مقایسه با سایر مکان ها می شود. موضوع تعادل در برابر سطوح روشنایی مانع بعدی است. برای یک مکان مرکز شهری، سطوح روشنایی مورد نیاز برای یک ساختمان باید ۴ برابر روشنایی لازم در یک مکان نسبتاً تاریک را داشته باشد تا به همان میزان تأثیر دیداری ایجاد کند.

طراحی نورپردازی 

هنگام طراحی نورپردازی، استفاده از نرم افزارهای طراحی تنها برای پیش بینی نتیجه فرآیند است. این نرم افزارهای راهنما، اعداد و ارقام محاسبه شده را ارائه خواهند کرد؛ اما لزوماً آنچه را که شی در موقعیت واقعی ارائه خواهد داد آشکار نمی کند.

با روشنایی موثر، اثر آنچه که طراحی شده، باید بررسی شود و روش معمول برای این کار استفاده از کابل های آزمایشی و آزمایش کردن موقعیت های احتمالی و انواع تجهیزات است. در این صورت تنها ایراد احتمالی این است که احتمال دارد نتیجه به دست آمده فقط در منطقه آزمون صدق کند، در حالی که نتیجه فقط در آن منطقه مورد نظر نباشد بلکه وسعت منطقه ای که در آن این پرتوها آزمایش می شوند مورد نظر باشد.

این فرآیند همچنین میزان نور مورد نیاز برای تعادل تصویری با خصوصیات پیرامونی را مدنظر قرار می دهد. با این وجود تعیین محل های مناسب برای نصب تجهیزات روشنایی امکان پذیر است.

با انتخاب درست مشخصات اشعه، تولید روشنایی یکنواخت در راستای سطح، امکان پذیر است و این همان چیزی است که مورد نیاز است. تفاوت اصلی در حدی خواهد بود که در آن ساختار سطح آشکار شده است، مانند نوری که به دورترین برش های روی سطح نسبت به سطوح پایین تر نزدیک تر است. همچنین اضافه کردن نورافکن های تکمیلی به مناطق سایه دار روی ساختمان نظیر مناطق فرورفته یا بالکن ها، ضروری است.

منتقل کردن تجهیزات روشنایی در فاصله دورتر از قاعده ساختار، اثر کسینوسی را کاهش خواهد داد، ولی مسافت هدف یابی افزایش پیدا می کند. در نتیجه، یکنواختی بزرگتر خواهد بود، ولی فقدان جزییات بافت یا ساختار سطح روشنایی را به دنبال خواهد داشت. همچنین خطر سرریز کردن نور به داخل ساختمان یا فراسوی آن وجود دارد.

هنگام نورپردازی ساختمان های بسیار بلند، به طور کلی به کاربردن منابع روشنایی متعدد در بخش های مختلف بنا به منظور توزیع میزان روشنایی کافی روی ساختمان ضروری خواهد بود.

در نورپردازی یک شکل پیچیده نظیر مجسمه، تجزیه تحلیل عددی کاربرد کمتری دارد. در اینجا هدف ارائه نمودن منظره مجسمه در ساعات تاریک است. تغییرات جزیی در نحوه استقرار تجهیزات، تأثیر مهمی روی ظاهر نهایی دارد. تأثیر رنگ ممکن است حتی مهم تر شود و شدت نورافکنده شده باید در برابر تغییرات احتمالی در ماهیت سطح روشنایی، متعادل گردد. به عنوان مثال، نور شدید روی یک تکه برنز به بازتاب های زشت و نامنظم از سطح منتهی می شود.

 

چراغ نورافکن های فرورفته در زمین

نورپردازی به وسیله تجهیزات فرورفته در زمین بسیار متداول شده است. نورافکن ها در حال حاضر با انواع متفاوت لامپ ها و مقدار نیروی برق بر حسب وات جهت کاربردهای گوناگون، وجود دارند. موقعیت نصب و خصوصیات مطلوب این نوع نورافکن ها مخصوصاً در کاربردهای بسته مفید است؛ هر چند محدودیت هایی هم در این زمینه وجود دارد که در زیر لیست شده اند.

نورافکن های فرورفته در زمین را می توان برای نورپردازی وسایل مختلفی به کار برد. علاوه بر روشن کردن اشیایی نظیر مجسمه و تزیینات معماری، این واحدها را می توان برای شناسایی گذرگاه ها نیز به کار برد. وقتی که جاده های فرعی نورپردازی شده باشند، عابرها با اطمینان خاطر بیشتری از آنها عبور می کنند. همچنین استفاده از مجموعه های LED برای تعیین مسیر سودمند است.

از این رو نورافکن های جاسازی شده در زمین هیچ نوع روشنایی افقی برای مسیرها ایجاد نمی کنند. روشن ساختن سطوح یا نماهای ساختمان با کمک پروژکتور یک احتمال بسیار واقعی با واحدهای جاسازی شده زمینی است.

انواع نورافکن های با قدرت بالاتر نتیجه مطلوب تری دارند و می توانند منظره زیبایی را در شب برای جسمی که در روز ظاهر خیلی زیبایی ندارد ایجاد کنند. برای ایجاد روشنایی (زاویه دار) توسط تنظیمات داخلی باید محورهایی را تعریف کرد و برای اجتناب از هرگونه هشداری از منبع روشنایی، توسط اتصالات بیرونی باید ظاهری حفاظتی را ایجاد کرد.

سایر خصوصیات عمده سطح زمین نیز از این شکل روشنایی سود می برند. درختان، مجسمه ها و سایر کتیبه ها یا آثار تاریخی می توانند با استفاده از نور رو به بالا یک اثر دراماتیک را در طول شب ایجاد کنند؛ در حالی که در طول روز ظاهری متضاد دارند و به شیوه ای که در آن شی دیده می شود، بعد جدیدی اضافه می کند. فیلترهای رنگ مانند بسیاری از شکل های متداول و رایجتر نورافکن برای اشباع رنگ های طبیعی در معرض دید، به کار می روند.

شرایط نشب نورافکن

قرار دادن هر وسیله الکتریکی در زمین، اساساً ترکیبی از رطوبت و الکتریسته را کنار هم گرد می آورد. از این رو استفاده از وسیله ای که دارای حداقل درجه بندی IP از IP67 است، ضروری است. سازندگان اکثر دستگاه ها یا واحدهای روشنایی جاسازی شده در زمین، با استفاده از لایه سنگی تا عمق ۳۰۰ میلی متری زیر واحد، زهکشی را مشخص خواهند کرد و همچنین بدنه آن را به اطراف نصب می کنند تا مجاورت یا نزدیکی آب به دستگاه را به حداقل برسانند. از این رو برآورده کردن این هدف در یک پروژه مهندسی شهری مشکل است.

توانایی این تجهیزات برای تحمل بارهای اضافی که احتمالاً بر روی آن ها نصب خواهد شد، هم به همین میزان حایز اهمیت است. علاوه بر ترافیک پیاده رو، مناطقی وجود دارند که در آنها وسایل نقلیه تردد دارند و در این موارد در اکثر مناطق عمومی دسترسی به وسایل نقلیه ضروری، مورد نیاز خواهد بود. ظرفیت بار نمونه kg 5000 یا بیشتر برای تطبیق با این رقم، مورد نیاز خواهد بود

ایمنی کار با نورافکن ها

نورافکن ها گرما و نور یا روشنایی، تولید می کنند و این کار به یک موضوع بحث برانگیز تبدیل شده است؛ زیرا دمای مناطقی که نورافکن ها در آنجا نصب شده اند از حد مجاز بالاتر می رود و یا ایمنی را برای افراد آن منطقه به خطر می اندازند.

دماهای سطحی C° ۱۵۰ غیرعادی نیستند و اگر نورافکن خارج از دسترسی مستقیم عموم باشد، قاعدتاً مشکلی را ایجاد نمی کند. اما در بسیاری از موارد، نورافکن ها قابل دسترسی هستند، پس لازم است اطمینان حاصل شود که دمای سطحی در یک محدوده بی خطر و سالم است و ایمنی در آن رعایت شده است.

در چنین شرایطی، لامپ های نورافکن جاسازی شده زمینی باید دارای شرایط زیر باشند:

• منابع روشنایی (فلورسنت) کم انرژی و فیلترهای گرمایی داخلی یا توکار.
• سایبان یا کلاهک براق دوگانه.

فیلترهای دورنگی ساده ترین شیوه به دست آوردن محدودیت دمایی در جایی که منابع انرژی بالا به کار می رود هستند. این ابزار به عبور نور کمک می کنند؛ ولی مانع انتقال یا عبور انرژی گرمایی می شوند و از طریق ساختار بدنه متناسب به زمین، به عقب پراکنده می شود.

دمای سطحی بیش از C° ۷۰، نسبتاً امن و بی خطر است؛ ولی در مجاورت آب و جایی که بچه های کوچک به آن دسترسی خواهند داشت، باید دقت و مراقبت خاصی به عمل آید.

نورپردازی آب و استخر

آب نیز مانند هوا شفاف است و اجازه عبور نور را از خودش می دهد. به این ترتیب ما قادریم عمق استخر شنا یا استخر آب را ببینیم. از آنجایی که نور از میان آب عبور می کند، روشن کردن آن مشکل است مگر این که آب حرکت داشته باشد یا مواد مات کننده برای مات کردن آن اضافه شوند.

حرکت آب باعث تشکیل امواج روی سطح می گردد که با تجزیه هر انعکاسی نمی گذارد آب مانند آینه عمل کند. همچنین حرکت آب باعث تشکیل حباب های ریزی در آب می شود که فوراً نور را به عقب منعکس کرده و اجازه می دهد آب روشن باشد.

هنگام روشن ساختن آب از بالا باید مراقبت کافی به عمل آید تا اطمینان حاصل شود که انعکاس های مستقیم منابع روشنایی توسط ناظر مشاهده و رؤیت نمی شوند.

با توجه به این که بینندگان زاویه های دید گوناگون دارند و اغلب چراغ های لامپ و نورافشانی در زیر آب استفاده شده اند، رسیدن به یک هدف به خصوص مشکل است. این لامپ ها نور را در زیر سطح آب منتشر و اشیا بالا را روشن و نورانی می کنند، بدون این که بازتاب های سطح را برگردانند.

اجسام روشن و لامپ ها باید کاملاً غوطه ور در آب و متناسب با کابل هایی باشند که به آنان اجازه آورده شدن به سطح را برای تعمیر و نگهداری می دهند. همچنین، آن ها ممکن است در مکانی مخصوص در دیواره استخر یا در رودخانه در پشت یک محیط با مایع شفاف نصب شوند.

این سیستم تعمیر و نگهداری را آسان تر می کند ولی محل لامپ های روشن را به کناره های آب محدود میکنند. تمام وسایل و کابل کشی برق باید کاملاً غوطه ور بوده و به خاطر پتانسیل طبیعی مخرب محیط پیرامون لازم است جزو وسایل و ابزار مخصوص باشند.

تغییر حرکت آب در یک مخزن و یا لغزیدن روی یک آب بند یا سد، ویژگی ایده آلی را به وجود می آورد که در شب موجب نورافشانی می شوند. آبشارهای بالای یک آببند از پشت روشن اند جایی که لامپ مانند چیزی به نظر می رسد که تکان می خورد و حتی با تغییر حرکت آب تغییر می کند. با این وجود، روشن کردن و نورافشانی آب از زیر به کمک لامپ هایی است که مستقیماً در امتداد آبشار آب هستند و می توانند حرکات جالبی را در آب به وجود آورند.

مخزن ها با هدایت کردن اجسام روشن یا لامپ های غوطه ور در امتداد طول فواره آب، بهتر روشن می شوند که در یک یا هر دو انتها قرار دارند و بستگی به طول فواره و شکلش دارند. برای مطمئن شدن از حداکثر استفاده از نور، لازم است زاویه لامپ های روشنایی به دقت طرح شوند. چنین نورافکن هایی، در حالی که مجبور به غوطه ور شدن هستند لازم است دارای ساختاری اساسی با مکانیسم قفل مناسب برای متوقف شدن از حرکت به وسیله نیروی آبی که به آنان برخورد می کند، باشند.

می توان با استفاده از تغییرات رنگ حالت رویایی و جالب بیشتری به آب داد. این حالت را می توان با استفاده از منابع مختلف نور متناسب با فیلترهای رنگی که خاموش و روشن می شوند و همچنین با استفاده از فیبرهای نوری که متناسب با چرخ های تغییر رنگ هستند به وجود آورد. وقتی از فیلترهای رنگ و چرخ های تغییر رنگ استفاده می شود باید کاهش بازده نور لامپ های روشنایی را درنظر گرفت.

تاثیرات نورپردازی بر محیط

تمام اجسام موجود در زندگی رفتارشان را با روشنایی طبیعی تطبیق می دهند. اختراع لامپ به منظور ایجاد و افزایش امنیت در شب هنگام، صورت گرفته است؛ اما اگر به صورت صحیح کنترل نگردد روشنایی غیر مفید (معمولاً به آلودگی روشنایی مشهور است) می تواند مشکلات جدی فیزیولوژیکی و اکولوژیکی ایجاد نماید.

آلودگی روشنایی خواه شما را از طریق پنجره اتاق خواب بیدار نگه دارد و خواه مانع دید آسمان در هنگام شب شود نوعی آلودگی است و اساساً می تواند بدون ایجاد مشکل در فعالیت های شبانه کاهش یابد.

درخشش آسمان شب در بالای شهرمان، درخشش روشنایی نامنظم منبع نور، هنگامی که در یک زمینه تیره دیده میشود و انحراف نور یا تابش نور در خارج از محدوده معینی که منبع نور در آنجا نصب شده همگی شکل هایی از روشنایی نامناسب هستند.

این مسأله تنها یک اختلال نیست بلکه سبب هدر رفتن الکتریسیته و بنابراین مقدار زیادی سرمایه می گردد. اما مهمتر از همه کمک کردن به نابودی منابع اولیه و در نتیجه انتشار گازهای گلخانه ای است. صدمات محیطی برخی از تأسیسات روشنایی، مهم تر از آلودگی روشنایی است؛ اگر چه وجود روشنایی اغلب مورد توجه است، زیرا ابزاریست که با کمک آن انجام فعالیت های شبانه ممکن می گردد.

بنابراین باید تأثیرات بالقوه روشنایی به عنوان بخشی از عوامل کلی توسعه با فاکتورهای مناسب توسعه که مورد تایید هستند، مورد ارزیابی قرار گیرد. تأثیر سیستم روشنایی بر روی محیط به وجود نور نامناسب محدود نیست.

لازم است طراحان تاسیسات روشنایی منابع نور را به نحوی به کار گیرند که نور را به طور مؤثر فقط در ناحیه مورد نیاز به خط مستقیم پخش کرده و به این طریق مصرف انرژی را به حداقل برسانند.

تأثیر نورپردازی بر محیط طبیعی

تأثیر بر روی محیط طبیعی، شامل مکان ستاره ها در شب و روشنایی آسمان می شود. روشنایی های نصب شده باعث پراکندگی نور در اتمسفر می شود و درخشندگی تولید می کند که آن را درخشندگی آسمان می نامیم.

درخشندگی آسمان هم از روشنایی منعکس شده و هم از نور مستقیم روشنایی های نصب شده حاصل می شود؛ علاوه بر آن محدودیت طرح روشنایی به منظور به حداقل رساندن روشنایی و استفاده در موارد مورد نیاز ضروری است.

بنابراین بیشتر فعالیت های مؤثر برای کنترل مقدار روشنایی، استفاده از نور مستقیم نزدیک و یا بالای خط افقی است؛ یعنی محدود کردن نور خروجی بالا نسبت به منبع. متأسفانه این فقط در صورتی مقدور است که روشنایی به طور افقی در موقعیتی ثابت قرار گیرد، همانند روشنایی جاده. برای موقعیت هایی که ممکن است روشنایی در هر زاویه ای قرار گیرد، پارامتر نسبت روشنایی مناسب تر است.

تأثیر نورپردازی بر ساکنین ساختمان

تأثیر نورپردازی روی ساکنان شامل یک تغییر کلی در سلیقه های آن ها است که از هر کدام از موارد زیر ناشی می شود:

• روشنایی آذین بندی ها که به صورت ناخواسته وارد منازل می شود. به خصوص روشنایی وارد شده به اتاق های خانه های مسکونی که معمولاً تاریک هستند، مانند اتاق خواب ها شکلی از این تأثیر است. به خصوص تأثیر مقیاس آذین بندی شده که به طور عمودی روی سطح می تابد.
• نور مستقیم که از یک دستگاه نورافکن به صورت درخشان و براق به چشم ما می رسد، باعث آزار و اذیت، حواس پرتی و ناراحتی ما می شود. میزان روشنایی یک نورافکن به وسیله روش هایی اندازه گیری می شود.

به هر حال، اندازه گیری میزان روشنایی یک دستگاه نورافکن در شرایط غیرنرمال بسیار مشکل است. توصیه می شود از وسایل استاندارد در شرایط معین و با دستورالعمل مشخص برای اندازه گیری استفاده شود.

اندازه گیری تعدادی از این پارامترها در خلال ساعاتی زودتر از غروب قابل قبول هستند و ممکن است. در اواخر شب یعنی زمان خوابیدن، بعضی از ساکنان برق را قطع نمایند که شرایط روشنایی تغییر می کند. به همین دلیل معمولاً اندازه گیری را قبل و بعد از خاموشی انجام می دهند. در کاربردهای عملی خیلی دقیق تر باید کار کنترل انجام شود.

تاثیر نورپردازی  بر جرم و ناامنی

اثرات روشنایی خیابان ها بر جرم و بی نظمی اساس بررسی های بعدی شد. به طور صریح، هدف بهبود روشنایی خیابان ها عموماً کاهش جرم است که بهبود روشنایی در مسیرهای مخصوصی که جرم به صورت مکرر در آنها اتفاق می افتد، باعث کاهش جرم می شود.

به طور کلی، به نظر می آید که افزایش روشنایی خیابان در پیشگیری از جرم موثر باشد؛ اما این نظریه، کلی نیست.

بهبود روشنایی بی هدف در خیابان ها به طور کلی باعث کاهش ترس ساکنان از وقوع جرم و اطمینان مالکین در شب می شود. شاید به طور غیر منتظره، تحقیقات اخیر (و آنالیزهای مجدد اطلاعات از طرح های تحقیقاتی اخیر) نشان داده است که بهبود روشنایی خیابان ها با کاهش جرم در طول روز به همان اندازه ساعات تاریکی ارتباط دارد.

این به این معنی است که اثرات سودمند بهبود روشنایی خیابان ها در دوره های مختلف متفاوت است و نشان می دهد که ممکن است مزایای عمومی آن فقط منحصر به توانایی دید مجرمان در شب نباشد.

بررسی های مهمی  در مورد میزان تغییرات جنایات در روز در مقابل میزان تغییرات جنایات در شب انجام شد. تحلیل جدید نتایجی را به دست داد که نشان می دهد اگر مناطق آزاد را با مناطق تحت کنترل پلیس مقایسه کنیم، توسعه روشنایی خیابان، هم در طول شب و هم در طول روز تاثیرات مثبتی را ایجاد می کند؛ به طور خلاصه، توسعه روشنایی خیابان هم از ارتکاب جرم و هم از اضطراب مردم می کاهد.

برای خلاصه کردن نتایج واقعی دو مورد زیر مفید هستند:

از بررسی روشنایی خیابان می توان نتیجه گرفت که:

• جاهایی که روشنایی خیابان توسعه پیدا کرده است، تقریباً میزان جنایات در این مناطق تا ۲۰ درصد کاهش یافته است.
• توسعه روشنایی خیابان اثرات مؤثری را بر روی کاهش جنایات داشته است. از بررسی نصب تلویزیون های مدار بسته می توان نتیجه گرفت که:
• مکان های که تلویزیون های مدار بسته نصب شده است در آنجا کاهش جرم را ۴ درصد بیان کرده اند و در تمام مکان ها این درصدها آزمایش شده اند.

نتایج به دست آمده از تلویزیون های مدار بسته بیان می کند که بر جنایات شدید اثری ندارد؛ اما اثر مطلوب و مهمی بر جرایم وسایل نقلیه دارد. نصب روشنایی خوب، تلویزیون های مدار بسته و ابزارهای دیگر امنیتی در پارکینگ ها، جرم و جنایات را تا ۴ درصد کاهش داد.

• مدارکی که نشان دهنده تأثیر نورپردازی مناسب خیابانی در نواحی مستعد جرم است، اهمیت تعیین کننده ای در کاهش نگرانی های دولت در مورد کمیته ایی که در توزبع جرم و بی نظمی موثر است، دارد. افزایش چراغ های خیابانی به نظر می رسد که بیشترین تاثیر را در احساس امنیت ساکنین منطقه دارند.

• نورپردازی مناسب خیابانی علاوه بر کاهش جرم، وقوع جرم در روز را به همان اندازه شب کنترل می کند. این دیدگاه در مورد نورپردازی خیابانی در دراز مدت اثر خود را نشان می دهد.

این احتمالاً بدان معناست که پیشرفت نورپردازی خیابانی که با دیگر کمیت ها به منظور هم فکری و آگاهی ساکنین همراه می شود، باعث افزایش هم بستگی اجتماعی بین آنها خواهد شد. در استراتژی های کاهش جرم محلی، طبق شواهد موجود، روشنایی پیشرفته خیابانی به شدت سودمند است.

•  جرم و بی نظمی در نواحی مختلف به صورت نامتعادل اتفاق افتاده است.

به عنوان یک دلیل، طرح هایی که شامل روشنایی نواحی کوچک یا استفاده ابتکاری از روشنایی هستند نسبت به طرح هایی که مربوط به روشنایی نواحی پهناور بوده یا سازوکار آنها در حال پیگیری است، سودآوری بیشتری خواهند داشت. اثبات شده است که روشنایی خیابان چراغ های خیابان دارای معیارهای اقتصادی بوده و ضمناً نصب آن ها عامل پیشگیری از جرم است.

•  متاسفانه بحث درباره این که آیا روشنایی خیابان بر روی جرم تأثیری می گذارد یا نه شامل ساز و کارهای پیچیده ای است که مورد توجه واقع نشده است.

 

 

 

منبع: الیکا