در این تحقیق، سعی شده است که تا حد امکان نمایی از یک مرکز مخابراتی یا مرکز تلفن محلی یا Local Exchange به همراه زیرساخت‌های آنها و همچنین نگهداری آنها ارایه شود.
مرکز تلفن شهری
زیر واحدهای یک شبکه شهری، در یک مرکز تلفن اگر بخواهیم زیرساخت‌های آنرا به طور خلاصه دسته بندی کنیم، به دو دسته کلی می‌رسیم:
- قسمت اداری
- قسمت فنی
وظایف هر کدام از این واحدها و زیر مجموعه‌های آنها جزئی از ساختار مرکز تلفنی می‌باشد.
قسمت اداری مرکز مخابراتی
- قسمت اداری شامل اجزای زیر است:
- واحد اداری
- واحد مشترکین
- واحد آبونمان
- واحد خرید و انبارداری
- واحد دبیرخانه
- واحد حسابداری
- واحد مالی
- واحد نگهبانی
- شبکه
شرح وظایف قسمت اداری
- واحد اداری: نظارت بر کار پیمانکاران، تنظیم قراردادهای پیمان کاری، مکاتبات، پیگیری انشعاب آب و برق ساختمان‌های اداری وفنی، تحویل و تحول ساختمان‌های مخابرات روستایی.
- واحد امور مشترکین: رسیدگی به تقاضای مشتریان، رسیدگی به تقاضای ثبت‌نام تلفن، تغييرمكان وتغييرنام فيش و تلفن، رسيدگی به شكايت‌های مرتبط با کارکرد غیرمتعارف تلفن، تعويض شماره، اصلاح نام ونشانی مندرج درقبض‌ها.
- واحد آبونمان: صدور قبض‌های مشترکین، اصلاح‌های مرتبط با قبض‌های مشترکین.
- واحد خرید و انبارداری: خريد لوازم طبق برگ درخواست وتنظيم اسناد مربوطه و تحويل آن به امورمالی، صدورحواله انبار، رسيدانبار، انبارگردانی–اعلام نيازهای واحدها به مسئولين.
- واحد دبیرخانه: ثبت وصدورنامه‌های وارده وصادره، ارسال و دریافت نامه‌ها، بایگانی پرونده کارکنان، ماشین نویسی.
- واحد حسابداری :صدور اسناد، پیگیری امور مالی و نقدینگی، ثبت درآمدها و هزینه‌ها، محاسبه صورت وضعیت‌ها، محاسبه حقوق دفاتر و مراکز پیمانکاران، مجوز و اخذ اعتبارات.
- واحد مالی: نظارت بر واحدهای حسابداری و حسابداری توابع.
- واحد شبکه: بررسی امکانات، رفع خرابی کابلی، نظارت بر کار پمانکار شبکه هوایی، بررسی استعلام منصوبات کابلی، پیگیری طرح‌های شبکه کابل.
- واحد نگهبانی: محافظت ازساختمان و ورود و خروج پرسنل و ارباب رجوع را به عهده دارد.
قسمت فنی مرکز تلفن محلی
- قسمتهای مهم و اصلی فنی یک مرکز تلفنی شامل قسمتهای زیر می‌باشند:
- سالن سوئیچ
- سالن امتحان یا MDF (Main Distribution Frame)
- اتاق تغذیه
- شبکه کابل
شرح مختصر قسمت فنی
- سالن سوئیچ: مهمترین قسمت واحد پشتیبانی و فنی می‌باشد که که اطلاعات تمامی شماره تلفن‌ها، قطع و وصل شماره تلفن، ارتباط بین مراکز تلفنی و… درآنجا کنترل میشود.
- سالن امتحان: وظیفه‌ی سالن امتحان، امتحان و تست شماره‌ها می‌باشد.
- اتاق تغذیه: وظیفه‌ی اتاق تغذیه تامین برق مرکز تلفن می‌باشد.
- شبکه کابل: این قسمت رابط بین قسمت MDFو حوضچه‌ها و کافو می‌باشد. به این ترتیب که چندین کابل از MDFبه شبکه کابل وارد و از آنجا به حوضچه‌ها و کافوها می‌رود.
نمودار سازمانی مرسوم در مرکز تلفن محلی
شرح قسمت فنی
چون اکثر کارهای نگهداری و تعمیرات در قسمت فنی مخابرات انجام میشود، قسمت فنی مخابرات را مراکز تلفن می‌نامند. قسمتهای زیر ساختی در واحد فنی شامل اجزای اصلی زیر هستند:
- سالن سوئیچ
- سالن امتحان
- اتاق کنترل
- اتاق PCM
- اتاق تغذیه
سالن سوئیچ مرکز تلفن محلی
سالن سوئیچ: مهمترین قسمت مرکز تلفن، اتاق سوئیچ دیجیتال نام دارد که اطلاعات تمامی شماره تلفن‌ها، قطع و وصل شماره تلفن، ارتباط بین مراکز تلفنی و… درآنجا کنترل میشود. در مرکز تلفن دیجیتال تمامی شماره‌ها توسط کامپیوترکنترل می‌شوند. با کامپیوتر می‌توان در عرض چند ثانیه تلفنی را قطع کرد، شماره تلفنی را تغییر داد، شماره تلفن جدیدی تعریف کرد، شماره تلفن‌ها را تست کرد و سرویس‌های ویژه برای یک شماره دایر کرد.
مانند سرویس کشف مزاحمت‌های تلفنی، سرویس انتقال ازخط آشغال، سرویس انتظارمکالمات و از نظر دما و رطوبت بايد سالن سوئیچ طبق يک استاندارد خاص تنظيم گردد، چون مصرف جریان درکارت‌های مخابراتی درحالت عادی به بیش از 1000 آمپر می‌رسد که گرمای زیادی تولید می‌کنند. معمولاً بايد مقدار دمای آن بين 20 تا 30 درجه سانتيگراد و رطوبت آن بين 50 تا 53 درجه باشد.
درواقع در سالن قسمتی به نام پکيج وجود دارد که يک دستگاه بزرگ برای خنک کردن سالن دستگاه است و دما را ثابت نگه می‌دارد.
سوييچ‌ها از نظر ظرفيت به دو دسته کم ظرفيت و پرظرفيت تقسيم بندی می‌شوند که به مراکز (سوييچی) که کمتر از 1000 شماره داشته باشد سوييچ کم ظرفيت گفته میشود. که معمولاً به صورت 256 شماره‌ای، 512 شماره‌ای و 768 شماره‌ای يافت می‌شوند. و به مراکز بالای يکصد هزار شماره سوييچ پرظرفيت گفته میشود.
و به صورت 5000 شماره‌ای، 10000 شماره‌ای، 20000 شماره‌ای و غيره يافت می‌شوند. البته در حال حاضر به علت گسترش مخابرات درمورد سوييچ‌هايی که حدود 2000 شماره داشته باشند مانند سوييچ‌های کم ظرفيت رفتار می‌شوند.
آشنایی با سخت افزار سوئیچ
هر سوئيچ متشکل از چند راک ياکابينت (unite) می‌باشد. هر راک به طبقاتی به نام شلف (Shelf) تقسيم میشود و به جاهايی که کارتها قرارمی‌گيرند اسلات (slat) گفته میشود.
در هر اسلات يک برد (يک کارت) قرار می‌گيرد بعد از شلف جزء ديگری که مورد بررسی قرار می‌گيرد ماژول ناميده میشود که عملا ً آنرا نمی‌بينيم. ماژول يک يا تعدادی کارت است که يک وظيفه مشخص را انجام می‌دهند.
البته در هر راک يک قسمتی به نام power وجود دارد. ممکن است يک شلف را به powerها اختصاص دهيم يا اينکه powerها را بين شلف ها تقسيم کنيم.
Powerها تامين کننده انرژی کارتها می‌باشند. يکسری فريم‌ها که در پشت شلف‌ها قرارگرفته‌اند و به آنها Back plain گفته میشود و اينها باعث برقراری ارتباط بين کارتها می‌شوند.
هر اسلات اگر يک اسلات مشترک باشد بسته به نوع کارتی که 8، 16، 32 مشترک باشد 8، 16، 32 پورت وجود دارد که پورت‌ها از اسلات به هر مشترک به صورت جداگانه وصل است که البته ديده نمی‌شوند و يک لفظ نرم افزاری است.
به طور کلی سوئیچ‌ها دو نوع کنترل را در شبکه اجرا می‌کنند، کنترل متمرکز و کنترل گسترده
درکنترل متمرکز همه کارهای پردازشی را خود کارت انجام می‌دهد و در واقع يک شلف خاص کنترل بقيه قسمت‌ها را برعهده دارد.
درکنترل نا متمرکز هر قسمت وظايف خاص خودش را دارا می‌باشد و فقط يک سری ازکارها را خودش انجام می‌دهد. عمليات کلی مثل جمع آوری شارژينگ يا جمع آوری پالس مشترکين توسط پروسسور انجام می‌گيرد، در واقع پروسسور را به قسمتهای مختلف اختصاص داده‌اند. بيشتر سوئيچ‌های ايرانی کنترل نامتمرکز هستند. درحال حاضر بيشتر حالت کنترل نامتمرکز کاربرد دارد که با اشکال يک قسمت همه سيستم ازکار نيفتد.
سالن امتحان یا MDF(Main Distribution Frame)
اين قسمت از نظر مساحتی خيلی بزرگتر از سالن سوئیچ (سالن دستگاه) است و به عنوان بخش توزيع كننده اصلی كليه خطوط ورودی و خروجی در هر مركز مخابرات محلی است، كه به عنوان اينترفيسی بين مشترك و مركزتلفن ( سوئيچ) سالن دستگاه قرار می‌گيرد.
سالنMDF از 3 قسمت اصلی تشکیل شده است:
- 1-طبقات افقی
- 2-طبقات عمودی
- 3-ارتباط بین طبقات افقی و عمودی
- ترمینال‌های افقی: کابل‌های مربوط به این قسمت مستقیما به مرکز تلفن، دستگاه (سوئیچ) وصل میشود و شامل یک سری ردیف‌ها است که شماره‌های مشترکین Extension ))،خطوط شهری Trunk ) ) روی این ترمینال‌ها قرار گرفته است.
- شماره‌های مشترکین و Trunk به صورت استاندارد 16، 24 یا 32 زوج سیم به سالن دستگاه می‌رود و به سوئیچ وصل میشود و این عدد‌ها بستگی به نوع کارت مرکز تلفن می‌باشد. سابقا جهت اعمال ایزوله‌های مختلف از روی طبقات افقی صورت می‌گرفت اما اکنون بیشتر از طریق نرم افزار سویئچ انجام میشود.
- انواع ایزوله : ایزوله رنگ سبز به جهت قطع شخصی، ایزوله رنگ قرمز جهت قطع مزاحمت، ایزوله رنگ سفید جهت قطع Howler ton) )و ایزوله رنگ قهوه‌ای جهت امتحان و تست استفاده میشود
- ترمینال‌های عمودی: شماره اتصال مشترک را روی بوخت عمودی مشخص می‌کنیم. جهت آدرس دهی هرمشترک روی ترمینال‌های عمودی به ردیف طبقه واتصالی تقسیم میشود.
- سیم های رسیده از مشترک پس از عبور از پست و کافو، کانال، حوضچه و اتاق کابل به صورت 100 زوج یا 200 زوج وارد MDF شده و هر زوج سیم مشخص کننده یک مشترک می‌باشد و روی طبقات عمودی یا بوخت عمودی قرار می‌گیرد.
- روی هر اتصالی در بوخت عمودی فیوز‌های قرار می‌دهند در صورت نبودن فیوز خط حالت پاره یا اتصال باز می‌باشد که جهت جلو گیری از ورود ولتاژ به سالن می‌باشد.
رانژه کردن
ارتباط بین طبقات عمودی و افقی: هر شماره رسیده از سالن بر روی طبقات افقی بایستی با توجه به آدرس ردیف و طبقه و اتصالی به مشترکین اختصاص داده شود. عمل برقراری ارتباط بین طبقات عمودی و افقی را رانژه کردن می‌گویند.
ارتباط بین این طبقات توسط سیم مخصوصی به نام سیم رانژه انجام میشود. علت استفاده ازطبقات عمودی و افقی سادگی تغییر محل شماره مشترک است. زمانی که مشترک تقاضای انتقال و يا درخواست شماره جديد را داشته باشد مکان اتصال سیم رانژه را دربوخت عمودی تغییر می‌دهند.
انواع رانژه
- 1-رانژه سفید قرمز برای سیستم PCM
- 2-رانژه قرمز آبی برای اینترنت ADSL
- 3-رانژه سفید مشکی برای خط تلفن معمولی
اتاق شبکه کابل در مرکز مخابراتی
اتاقی شامل کابل‌های مختلف بطوريکه کابل‌های مشترک، خارج شده از MDF به اين قسمت می‌آيند و به قسمتهای کوچکتر منشعب می‌شوند.
زوج سيمها را می‌توان در اين قسمت تقسيم کرد، مثلاً اگر 1200 زوج سيم داشته باشيم و بخواهيم به دو قسمت 600 تايی تقسيم کنيم. اين که زوج سيمها را به صورت صحيح جداسازی و دسته بندی کنيم و به صورت مناسب بسط بزنيم،کاری است که دقت زيادی می‌خواهد و توسط کارشناسان اين کار انجام میشود.
اتاق PCM
هر ارتباطی که قرار باشد از سوييچ خارج شود و به مرکز ديگری وصل شود توسط اتاق PCM انجام میشود. برای مثال می‌توانيم دو مرکز AوB را در نظر بگيريم در صورتی که مشترکی بخواهد از مرکز A با مشترکی در مرکز B تماس بگيرد، اين ارتباط توسط کارت ترانک درون سوييچ صورت می‌گيرد.
اين قسمت کابل‌ها به افزایشگرهای (ADDER)DDf متصل میشود، سپس کابل‌ها از DDf که در سالن دستگاه واقع است به اتاق PCM مرکز A می‌روند و بسته به نوع ارتباط بين دو مرکز (کابلی، فيبری، راديويی وماهواره‌ای) ارتباط بين PCM مرکز A و pcm مرکز B برقرار میشود.
پس از ارتباط با PCM مرکز B کابل‌ها بهDDF مرکزB و از آن جا هم به سوييچ آن مرکز و هم چنين کارت ترانک آن مرکز وصل میشود و به اين صورت ارتباط برقرار میشود و در واقع می‌توان گفت اتاق PCM چيزی شبيه اتاقMDF می‌باشدکه به جای زوج سيم در آن کابل کواکسيال وجود دارد.
اتاق تغذیه مرکز مخابراتی
- به طور کلی اتاق تغذیه (قسمت نیرو) 4 دستگاه یا قطعه اصلی داردکه به ترتیب شامل:
- 1-یکسو کننده‌ها
- 2-باطری‌ها
- 3-اینورتر
- 4-دیزل ژنراتور
مسير برقراری ارتباط از مشترک تا مرکز مخابراتی
ابتدا از زوج سيمی که از تلفن مشترک خارج میشود شروع می‌کنيم که اين زوج سيم به جعبه‌های آلومينيومی به نام پست که در خيابان و درکنارخانه ها واقع اند می‌روند. ظرفيت هر پست معمولاً 10 شماره می‌باشد.
اگر تعداد مشترکين بيشتر شد می‌توان پست را با جعبه ديگری به نام سرکابل تعويض کرد که ظرفيت آن حدود 50 تا 70 شماره و بيشتر همه است. سپس از آنجا سيمها به قسمتی به نام کافو می‌روند.
کافو همان جعبه‌های سبز رنگی هستند که درخيابان هستند. کافو به دو قسمت پشت و مرکزی تقسيم میشود که زوج سيمی که از سمت مشترک می‌آيد به قسمت پشت و خروجی کافو از قسمت مرکزی به اتاق کابل مرکز مربوطه می‌رود. هر کافو مثل يک MDF كوچک است و يک ظرفيت مشخص دارد.
آشنایی با چند واژه در مخابرات و مرکز تلفنی
- رانژه: به سیم‌های مخابراتی رانژه می‌گویند.
- کافو: همان جعبه‌های سبز رنگی هستند که در کنار خيابان‌ها در سطح شهر قرار دارند و بر روی کافوها کلمه‌یKV نوشته شده است.
- کابل برگردان: در بعضی از کافوها به دلیل تقاضای بیش از حد شماره تلفن، این کافوها پر میشود و مخابرات مجبور میشود که بعضی از شماره‌هارا به کافوهای خلوت انتقال دهند که به این کار کابل برگردان می‌گویند. البته کابل برگردان در MDF هم می‌تواند انجام شود.
نگهداری و تعمیرات مرکز مخابرات مرکزی
به طور کلی نگهداری و تعمیرات به مجموعه فعالیت‌هایی گفته میشود که سبب افزایش عمر مفید ماشین آلات میشود و کاهش مصرف قطعات یدکی، انرژی و هزینه را به دنبال دارد. نگهداری و تعمیر به پنج فعالیت زیر تقسیم میشود.
- تعمیر
- تعویض
- تنظیم
- سرویس
- تست
نگهداری مرکز تلفن
نگهداری (Maintenance): مجموعه‌ای از فعاليت‌های مشخص و معمولا به صورت برنامه‌ريزی شده و با هدف جلوگيری از خرابی ناگهانی ماشين آلات و تجهيزات را نگهداری می‌نامند.
تعمیرات: (Repairs)مجموعه‌ای از فعاليت‌هایی است كه بر روی يك سيستم يا وسيله‌ای كه دچار خرابی شده انجام می‌گيرد تا آن را به حالت آماده و قبل بهره برداری بازگرداند.
انواع نت‌ها در مرکز مخابراتی
- نگهداری وتعميرات مبتنی بر شكست
- نگهداری و تعميرات پيشگيرانه(PM)
- نگهداری و تعميرات پيشگويانه (مراقبت وضعيت)
- نگهداری و تعميرات اضطراری(EM)
- نگهداری و تعميرات اصلاحی(CM)
- نگهداری و تعميرات بهره‌ور جامع(TPM)
- نگهداری و تعميرات ناب(LM)
نگهداری و تعميرات پيشگيرانه:
به مجموعه اقداماتی که شامل بازديد، کنترل، سرويس، تنظيم، تعويض و در برخی از موارد تعميرات جزيی که توسط کاربران تجهيزات و يا تعمير کاران واحد اجرايی انجام میشود اطلاق شده که اصطلاحا به فعاليت‌های مزبور PM گفته میشود.
اين فعاليت‌ها که بطور تناوبی و برحسب دوره‌های تعريف شده انجام می‌گيرد، سبب تاخير و کم شدن تعميرات و شکست‌های ناگهانی و بدون برنامه می‌شوند.
نگهداری و تعمیرات اضطراری:
فعالیت‌هایی هستند که در مواقع از کار افتادن تجهیزات و شکست به صورت اضطراری انجام می‌شوندچون امکان سرایت خرابی به قسمتهای دیگر وجود دارد.
نگهداری و تعمیرات در مراکز تلفن به دو قسمت زیر تقسیم میشود:
1- نت بیرونی توسط شرکت پیمانکاری انجام میشود.
2- نت درونی توسط تکنسین‌های مخابرات انجام میشود.
نگهداری و تعمیرات داخلی مراکز تلفن توسط تکنسین‌های مخابرات انجام میشود. همانطور که در نت مشخص است ابتدا نگهداری مطرح است وبعد از آن در صورت خرابی، تعمیرات جنبه‌ی اصلی میشود.
نگهداری در مخابرات طی یک برنامه ریزی مشخص انجام میشود که با توجه به قسمتهای مختلف درمراکز تلفن این زمانبندی نیز متفاوت می‌باشد.
نگهداری اتاق سوئیچ در مرکز تلفن محلی
در قسمت سوئیچ سرویس و نگهداری هر هفته یکبار انجام میشود که از جمله‌ی آن بررسی کارتها، بردها و اسلات‌ها می‌باشد و درصورت خرابی تکنسین قسمتهای مختلف را بررسی می‌کند و قطعه‌ی معیوب را با قطعه سالم جایگزین می‌کند اما اگر نتوانست با درخواست از قسمت نگهداری و پشتیبانی در مرکز برای حل موضوع اقدام می‌کند که به صورت زیر انجام میشود:
نگهداری و تعمیر اتاق PCM
در قسمت اتاق کابل و اتاق PCM معمولا خیلی کم خرابی ایجاد میشود و برنامه خاصی برای نگهداری و تعمیرات برای آنها وجود ندارد.
قسمت نیرو (اتاق تغذیه):
در این قسمت هر پانزده روز یکبار عملیات سرویس و نگهداری توسط تکنسین انجام میشود.
سرویس و نگهداری یکسوکننده:
- هر پانزده روز یکبار با قطع فیوز سه فاز ورودی یکسوکننده در تابلو برق مرکز کلیه قسمتهای یکسوکننده با جارو برقی و قلم مویی و کهنه پارچه‌ای تمیز می‌گردد.
- بدنه یکسوکننده با پارچه نمدار تمیز می‌گردد.
- تنظیمات یکسوکننده کنترل و در صورت نیاز تنظیم میشود.
نگهداری باطری
- سرویس و نگهداری باطری
- – شستشوی بدنه و رسوبات باطری‌ها با آب گرم
- – روغن کاری اتصالات باطری‌ها با وازلین
- – تنظیم سطح الکترولیت باطری‌ها با آب مقطر برای باطری‌های اسیدی
- – نظافت اتاق باطری
- – دشارژ باطری‌ها به مدت سه ساعت با بار مرکز و کنترل و اندازه گیری ولتاژ سلول‌ها و ثبت در دفتر باطری مرکز.
- – آچار‌کشی پیچ‌های باطری‌ها
سرویس و نگهداری اینورتر
- خاموش نمودن اینورتر توسط فيوز DC ازطريق فيوز تابلو موجود در اتاق سالن دستگاه.
- بازکردن درب بالای UPS توسط پيچ گوشتی و نظافت با جاروبرقی و قلم مویی سپس بستن درب بالايی درمحل خود.
- نظافت بدنه با دستمال نمناک.
- در صورت خرابی در قسمت نیرو، تکنسین سریعا اقدام به رفع آن می‌کند چون با قطع منبع برق همه‌ی قسمتهای مرکز تلفن از کار می‌افتد و در صورتی که دستگاه یا قطعه معیوب درست نشد با دستگاه و قطعه سالم جایگزین میشود.
منبع: میکرودیزاینرالکترونیک
