رادیو آماتوری چیست و چرا به آن نیاز داریم؟ (قسمت چهارم–برقراری تماس)

در قسمت قبل به فرکانس‌ها و مد‌های ارتباطی برای برقراری تماس به‌طورخلاصه اشاره‌شد. بعد‌از یادگیری این مطالب نوبت به برقراری تماس با اصول رادیوآماتوری و یادگیری روش برقراری صحیح تماس می‌رسد که در این قسمت با آن‌ها آشنا‌خواهیم‌شد. همچنین در این قسمت نیم‌نگاهی به ارتباطات ماهواره‌ای، کانتست‌ها، نت‌ها و کال‌ساین‌ها خواهیم‌داشت. همچنین در میان مطالب میتوانید لینک دانلود کتاب Ham radio for dummies را پیدا کنید! با ما باشید!

علامت خطاب یا Callsign

در همه‌جا پس‌از قبولی در آزمون به هر نفر یک علامت خطاب یا کال ساین اعطا می‌شود که همانند یک شناسه واحد در جهان بوده و شخص رادیوآماتور با آن شناخته می‌شود. کال ساین که معمولا یک عبارت ۳ تا حداکثر ۷کاراکتری بوده و معمولا از ۳بخش تشکیل می‌شود. حرف اول یا دو حرف اول و در برخی شرایط سه حرف اول کال ساین، معرف کشوری است که رادیوآماتور در آن موفق به دریافت گواهینامه شده‌است(اتباع خارجی نیز می‌توانند گواهینامه کشور دیگری را دریافت‌کنند.) به‌عنوان‌مثال EP و EQ اگر در ابتدای هر کال ساینی باشد، آن کال ساین مرتبط با ایران است. حرف W و K مربوط به امریکا و R مربوط به روسیه می‌باشند. حروف بعدی معمولا معرف ناحیه/ایالت/استان است و بقیه حروف می‌تواند به انتخاب شخص رادیوآماتور به شرطی که توسط کسی دیگر استفاده‌نشده‌باشد، انتخاب‌شود. در این لینک و این لینک و یا به‌صورت کامل‌تر در ویکیپدیا می‌توانید با پریفیکس(حروف ابتدایی) کال ساین کشورهای مختلف آشنا شوید.

استاندارد مشخص و معینی جهت تخصیص کال ساین تقریبا وجود ندارد و پریفیکس‌هایی که به هر کشور داده‌شده توسط ITU انتخاب‌شده‌است. در ایران طبق این فایل که توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تنظیم‌شده، کال ساین سرویس‌های رادیوآماتوری، هواپیمایی، دریایی و هوانوردی تعلق می‌گیرد.

از آن‌جایی‌که در ارتباطات صوتی رادیوآماتوری معمولا کیفیت صدا از درجه اهمیت کمتری برخوردار است، معمولا برای افزایش راندمان و برد فرستنده، پهنای باند صوتی را کاهش می‌دهند، ممکن‌است صدای شما برای شخص گیرنده وضوح کافی نداشته‌باشد (مثلا در ایران معمولا پشت خط تلفن تلفظ عدد ۲ و ۹ اشتباه گرفته می‌شود.) به‌همین‌منظور جدولی بین المللی تدارک دیده‌شده‌(NATO phonetic alphabet) و برای هر حرف انگلیسی یک کلمه معادل درنظرگرفته شده‌است که حرف اول آن کلمه معادل همان حرف است. مثلا به‌جای E از Echo استفاده می‌شود.

به‌عنوان‌مثال کال ساین EP3PTT (که مربوط به ایستگاه رادیوآماتوری مستقر در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بوده و استفاده عموم رادیوآماتورهای دارای مجوز از آن آزاد است.) به‌شکل‌زیر در ارتباط صوتی تلفظ می‌شود(دستورالعمل اختصاص کال ساین های رادیواماتوری در ایران در این فایل موجود است.)

Echo Papa Three Papa Tango Tango

ممکن‌است برای برخی در ابتدا به‌نظر برسد که رادیوآماتورها به‌صورت رمزی صحبت می‌کنند درصورتیکه اینگونه نیست و فقط برای بهتر متوجه‌شدن طرف مقابل از این جدول فونتیک استفاده می‌شود.

 

البته از مخفف‌های دیگری نیز در ارتباطات رادیوآماتوری نیز استفاده می‌شود(مانند Nancy به‌جای حرف N) که توسط رادیوآماتورها ساخته‌شده و وجه‌ی رسمی ندارد و فقط ازطریق گوش‌دادن به ارتباطات رادیویی می‌توان با آن‌ها آشنا شد. ضمنا باید توجه‌داشت که فقط برای اعلام کال ساین یا برخی کلمات دیگر از این جدول فونتیک استفاده می‌شود و بقیه‌ی مکالمه به‌صورت معمولی و به زبان انگلیسی هست. زبان انگلیسی زبان رسمی رادیوآماتوری هست ولی معمولا افرادی که در یک کشور صحبت می‌کنند می‌توانند به زبان محلی کشور خود نیز صحبت‌کنند.

CQ CQ CQ

عبارت CQ عبارتی است که برای جلب‌توجه سایر ایستگاه‌های شنونده مورد‌استفاده قرار می‌گیرد و برای اعلام حضور شخص رادیوآماتور روی فرکانس و اعلام آمادگی برای برقراری تماس است. برای برقراری تماس صوتی به‌عنوان پرکاربردترین نوع برقراری تماس می‌توان طبق‌زیر عمل‌کرد. ریشه پیدایش کلمه CQ به دور آن اولیه رادیو برمی‌گردد. در ویکیپدیا به این صورت نقل‌شده که CQ از کلمه sécurité در زبان فرانسوی گرفته‌شده که به‌معنای security و یا pay attention (توجه‌کنید)‌است.

ابتدا پیداکردن یک فرکانس خالی

ابتدا با گشتن در باند رادیویی موردنظر یک فرکانس رادیویی خالی پیدا می‌کنیم. سپس چندین‌بار با اعلام کال ساین می‌پرسیم که آیا کسی روی این فرکانس در‌حال برقراری تماس هست یا خیر. به‌طور‌مثال اگر چند‌بار با گفتن عبارت‌زیر چیزی شنیده‌نشد می‌توان روی آن فرکانس شروع به اعلام تماس کرد.

?This is Echo Papa Three Papa Tango Tango, is this frequency occupied

اینجا برای برخی ممکن‌است این مسئله پیش بیاید که اگر صدایی روی آن فرکانس نشنیدیم پس نیازی‌نیست که بپرسیم که آیا فرکانس خالی است یا نه؟ درواقع ممکن‌است شما درهنگام مکالمه ۲نفر با یکدیگر فقط صدای ۱ نفر را داشته‌باشید و هنگامی که شخص مقابل(که صدای او را ندارید) در‌حال صحبت است، شما روی فرکانس صدایی نداشته‌باشید و گمان کنید فرکانس خالی است. در این حال اگر هر یک از طرفین مقابل مکالمه صدای شما را بشنود به شما اعلام می‌کند که این فرکانس در‌حال‌استفاده است و باید فرکانس را تغییر دهید.

اعلام آمادگی برقراری تماس

اعلام آمادگی به زبان رادیویی همان اعلام CQ است. با گفتن این عبارت به تمام کسانی که صدای ما را می‌شنوند اعلام می‌کنیم که ما روی این فرکانس منتظر برقراری یک تماس با یک نفر هستیم. اگر کسی صدای ما را می‌شنود جواب دهد؛ ولی به شکل‌زیر:

.CQ CQ CQ, This is Echo Papa Three Papa Tango Tango, Calling CQ and standing by

توجه‌داشته‌باشید که اعلام CQ دقیقا و حتما به شکل جمله بالا الزامی نیست و فقط جهت یادگیری و نمونه است. برای آشنایی بیشتر می‌توانید از‌طریق گوش‌دادن به مکالمات رادیویی با انواع عبارات اشنا شوید. همچنین تسلط کافی بر زبان انگلیسی بسیار کمک‌کننده است.

برقراری تماس

اعلام کال ساین و CQ زدن تا جایی ادامه پیدا می‌کند که یک ایستگاه دیگر صدای شما را شنیده و به آن جواب‌دهد. به‌طورمثال ایستگاهی فرضی با کال ساین EP7AMR صدای CQ زدن ایستگاه EP3PTT را شنیده و میخواهد با آن ایستگاه ارتباط برقرارکند.

.Echo Papa Three Papa Tango Tango, This is Echo Papa Seven Alpha Mike Romeo

بعداز این تماس برقرارشده و دو طرف می‌توانند با یکدیگر صحبت‌کنند. محتوای تماس‌ها معمولا گزارش قدرت و کیفیت سیگنال دریافتی، لوکیشن جغرافیایی دقیق ایستگاه، شرایط اب‌و هوایی محل ایستگاه، تجهیزات مورد‌استفاده مانند ارتفاع دکل، نوع آنتن، نوع و طول کابل، مدل رادیو و تنظیمات ان، مقدار توان خروجی و … است.

پایان تماس

بعداز برقراری تماس، سلام و احوال‌پرسی، و ردوبدل اطلاعات فنی و دیگر اطلاعات موردنیاز، طرفین ضمن آرزوی موفقیت برای طرف مقابل پایان مکالمه را اعلام می‌کنند. سپس دوباره شخص به CQ زدن ادامه‌داده تا شخص دیگری صدای او را شنیده و پاسخ‌دهد. در رادیوآماتوری عدد ۷۳ به‌طور قراردادی به‌معنی Best regards است و همیشه در پایان مکالمه به‌کار می‌رود. به‌عنوان‌مثال می‌توان پایان مکالمه را به این شکل اعلام‌کرد:

!Echo Papa Seven Alpha Mike Romeo, Echo Papa Three Papa Tango Tango 73’s and good luck

ابتدا کال ساین فرد مقابل گفته‌شده، سپس کال ساین خودمان؛ یعنی به EP7AMR از طرف EP3PTT با آرزوی بهترین‌ها و موفقیت شما.

در تماس مورس و دیتا نحوه برقراری تماس مقداری متفاوت بوده(مثلا در مورس جملات‌خلاصه بوده و اطلاعات زیادی ردوبدل نمی‌شود و تماس معمولا به کیفیت سیگنال و موقعیت مکانی خلاصه می‌شود و همچنین عبارات مخصوصی برای خلاصه‌ترکردن مکالمه وجود دارد.) ولی کلیت برقراری تماس در تمام مد‌ها به شکل بالاست. جهت اطلاعات بیشتر به کتاب Ham radio for dummies مراجعه کنید.

ریپورت قدرت و کیفیت سیگنال

برای گزارش کیفیت سیگنال دریافتی قاعده‌ی مشخصی وجود دارد. برای ریپورت قدرت و کیفیت سیگنال در تماس صوتی از یک عدد ۲رقمی استفاده می‌شود. رقم اول از ۱ تا ۵ بوده و به‌ترتیب از کم به زیاد کیفیت صدای دریافتی را نشان می‌دهد. رقم دوم قدرت سیگنال دریافتی را نشان می‌دهد. رقم اول به‌صورت تقریبی و توسط شخص از روی سیگنال حدس‌زده می‌شود. برای رقم دوم از S-Meter استفاده می‌شود. Signal Meter یا S-Meter یک نشانگر کالیبره‌شده و استاندارد دیجیتالی یا عقربه‌ای در رادیوهای تجاری بوده که قدرت سیگنال دریافتی را از ۰ تا ۹ نشان می‌دهد و اپراتور رادیو می‌تواند قدرت سیگنال دریافتی را از روی آن بخواند. برای درخواست ریپورت می‌توان به‌صورت‌زیر عمل‌کرد:

?What is my signal report over there

و به این صورت جواب‌داد:

.Your signal is five by nine, fifty nine

یعنی سیگنال دریافتی ۵۹ بوده و هم از قدرت خوبی برخوردار بوده و هم کاملا واضح و قابل‌فهم است.

در ارتباط مورس یک رقم دیگر نیز اضافه‌شده که نشانگر کیفیت تون سیگنال مورس است. برای درک بهتر به جدول‌زیر مراجعه‌کنید.

 

کارت تاییدیه تماس یا کارت QSL

بعد‌از برقراری تماس معمولا برای ثبت تماس و تاییدیه آن طرفین می‌توانند به چندصورت اقدام نمایند.

در روش کارت QSL طرفین برای یکدیگر یک کارت پستال ارسال می‌کنند که روی آن یک عکس(معمولا از شخص رادیوآماتور، ایستگاه او و یا عکسی از کشور که او در آن زندگی می‌کند و نمادهای معروف آن) و پشت کارت زمان و تاریخ و فرکانس و مد برقراری تماس و… نوشته می‌شود و برای طرف مقابل پست می‌شود. اطلاعات بیشتر درمورد تایید تماس در قسمت بعد.

 

کدهای Q

برای راحتی‌کار هنگام برقراری تماس، یکسری کد ۳حرفی ساخته‌شده که ابتدای همه آن‌ها حرف Q وجود دارد و هرکدام به یک معنی هستند. به‌عنوان‌مثال QTH به معنی لوکیشن ایستگاه است نحوه پرسیدن به این صورت است:

?What is your QTH

حفظ تمامی کدهای Q اجباری نیست ولی دانستن معنی برخی‌از انواع پرکاربرد آن ضروری است(با تمرین و برقراری تماس می‌توانید یاد بگیرید.) مانند: QSL, QSY, QTH, QRM, QRP, QRT

تعدادی از کدهای Q را در جدول‌زیر می‌بینید. برای جدول کامل می‌توانید عبارت Ham radio Q codes table را گوگل کنید.

 

ریپیتر و ماهواره

در سایر کشورها به رادیوآماتورها اجازه‌ی نصب و راه‌اندازی ریپیتر رادیویی داده می‌شود. ریپیترهای معمولا در باند VHF و UHF فعالیت می‌کنند. بدین ترتیب رادیوآماتورهایی که در یک منطقه زندگی می‌کنند به‌راحتی می‌توانند بااستفاده‌از رادیوهای دستی به‌راحتی باهم ارتباط برقرارکنند. هر ریپیتر بسته به شرایط می‌تواند یک شعاع ۳۰تا ۲۰۰کیلومتری و شاید بیشتر را پوشش دهد و وجود آن مخصوصا در شرایط بحرانی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

 

همچنین توسط انجمن‌های رادیوآماتوری در سرتاسر دنیا تعداد زیادی ماهواره مختلف طراحی و به فضا پرتاب‌شده که مانند ریپیترهای زمینی عمل می‌کنند با این تفاوت که در فضا بوده و مدام درحال گردش به دور زمین هستند. از معروف‌ترین ماهواره‌ها می‌توان به SO-50 و AO-92 اشاره‌کرد. استفاده‌از این ماهواره‌ها برای رادیوآماتورهای دنیا کاملا ازاد و رایگان است. برای ارتباط با ماهواره نیاز به یک رادیو مناسب با فرکانس کاری ماهواره و آنتن جهتی است. اکثر ماهواره‌ها روی باند VHF و UHF فعالیت داشته و چون مدام درحال‌گردش به دور زمین هستند در هربار عبور آن‌ها از بالای سر ما فقط حدود ۱۰دقیقه زمان برای برقراری ارتباط داریم. بسته به ارتفاع ماهواره از سطح زمین و سطحی که می‌تواند از بالا ببیند ممکن‌است بتوانیم تا شعاع زمینی حدودا ۱۰۰۰کیلومتری از نقطه‌ای که قرار داریم تماس بگیریم. البته اخیرا ماهواره ای به‌نام Es’hail Sat 2 نیز در مدار GEO زمین قرارگرفته که منطقه بسیار وسیع‌تری(اسیای غربی، اروپا، افریقا و قسمتی‌از امریکای جنوبی) را در‌برمیگیرد و علاوه‌بر ترانسپوندر تلویزیونی، یک ترانسپوندر رادیو اماتوری نیز به‌طور‌رایگان در اختیارعموم گذاشته که علاوه‌بر امکان برقراری ارتباط صوتی، امکان ارتباط تصویری به شکل برادکست و با پهنای باند کم به‌صورت دیجیتال را دارد.

 

درحال‌حاضر بزرگترین ماهواره زمین بعداز کره ماه ایستگاه فضایی بین المللی ISS است. ایده رادیوآماتوری در ایستگاه فضایی از زمان ایستگاه فضایی MIR شروع شد و بعد‌از سقوط MIR با تاسیس واحدARISS در ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز یک ایستگاه رادیو اماتوری تاسیس شد. اکنون در این ایستگاه رادیوهایی برای ارتباط VHF و UHF وجود داشته و برخی‌از فضانوردان نیز دارای گواهینامه رادیوآماتوری بوده و توانایی برقراری ارتباط از ایستگاه فضایی با زمین را دارند. برخی افراد خوش‌شانس تجربه برقراری ارتباط با ایستگاه فضایی را دارند. همچنین برخی‌اوقات ایستگاه فضایی به‌عنوان یک ریپیتر عمل‌کرده و اقدام‌به رله پیام‌ها‌(مثل یک ماهواره) می‌کند که البته به‌دلیل نقص فنی مدتی است ریپیتر این ایستگاه غیرفعال است. علاوه‌بر ریپیتر، گاهی‌اوقات در رویدادهای مهم فضایی(مانند پروژه اپولو و شاتل)نیز ایستگاه فضایی برای گرامی‌داشت رویداد، اقدام‌به ارسال تصاویر SSTV به‌مدت محدود یکی‌دو روزه می‌کند که از قبل اعلام‌شده و در به‌راحتی توسط همه افراد با تجهیزات مناسب قابل دریافت است.

 

نقل‌است که خانم انوشه انصاری هنگامی‌که به ایستگاه فضایی بین‌المللی رفت، خواست تا بااستفاده‌از رادیوهای ایستگاه هنگام عبور از روی ایران با رادیوآماتورهای ایرانی تماس بگیرد ولی هرچه اقدام به CQزدن کرد هیچ پاسخی نشنید!

یا اینکه صحت این ماجرا مشخص‌نیست ولی حتی اگر یک شوخی هم بوده باشد باز هم جای بسی تامل و افسوس دارد!!!

 

همچنین نوع خیلی‌خاص دیگری از برقراری ارتباط نیز وجود دارد که به EME یا Moon Bounce معروف‌بوده که در آن از سطح ماه به‌عنوان رفلکتور استفاده می‌شود. به‌گونه‌ای که بااستفاده‌از آنتن‌های گین بالا به‌صورت آرایه‌ای و با امپلی فایرهای رادیویی کیلوواتی و گیرنده‌های بسیارحساس سعی می‌کنند که امواج را به سطح ماه ارسال‌کرده و ازطریق بازتاب آن از سطح ماه با طرف دیگر کره زمین تماس بگیرند.

 

همچنین بجز کره ماه از سایر اشیا پرنده فلزی‌(مانند هواپیما و شهاب‌سنگ‌ها هنگام بارش شهابی) نیز به‌عنوان رفلکتور برای برقراری تماس استفاده می‌شود. هرچند این روش‌ها بسیار ناپایدار و گران قیمت هستند ولی طرفداران محدود خود را همیشه داشته‌اند.

 

ارتباط تصویری

همانطورکه در بخش‌های قبل و این قسمت نیز اشاره‌شد، امکان ایجاد ارتباط تصویری رادیو اماتوری نیز وجود دارد. این نوع ارتباط معمولا به دو‌شکل یکطرفه و دوطرفه است. در نوع دوطرفه دو اوپراتور رادیو برای همدیگر تصاویری با رزولوشن پایین و سرعت ارسال اهسته ارسال میکنند و از این‌طریق باهم ارتباط میگیرند اما در نوع یکطرفه ارتباط به شکل پخش همگانی یا برادکست است. به‌شکلی که شخص رادیو اماتور یک ایستگاه پخش تلویزیونی در ابعاد کوچک راه‌اندازی کرده و اقدام‌به پخش تصاویر میکند. این نوع پخش معمولا انالوگ و با پهنای‌باند کم(نسبت به استانداردهای پخش تلویزیونی PAL و NTSC) بوده و افزون‌بر تجهیزات رادیویی مناسب پخش تصویر، نیاز به دوربین و پردازنده‌های تصویری جهت کنترل رنگ، سینک سیگنال، کنتراست و… دارد. در اینجا میتوانید با اتحادیه تلویزیون باند باریک اشنا شده و از نحوه کارکرد ان بهتر مطلع‌شوید.

نت

در همه‌ی کشورهایی که رادیوآماتورها و انجمن‌های رادیویی فعالی دارند(مانند ایالات‌متحده، روسیه، ژاپن، ایتالیا، آلمان) گردهمایی‌های رادیویی به‌صورت هفتگی و معمولا اخر هفته‌ها به‌طورمنظم اجرا می‌شود. به این‌صورت‌که توسط یک انجمن یک زمان و فرکانس اعلام‌شده و رادیوآماتورهای علاقمند روی فرکانس جمع می‌شوند و به بحث و تبادل نظر درمورد رادیوها، آنتن‌ها و مسائل فنی و یا درمورد سرگرمی‌های دیگر مانند موضوعات ورزشی و فیلم و سریال می‌پردازند. هر نت حداقل یک یا چند منیجر داشته که وظیفه‌ی مدیریت نت، تعیین ترتیب حرف‌زدن افراد، اضافه‌کردن افراد جدید به نت و رعایت نظم آن را برعهده دارند. هر نت می‌تواند به‌صورت محلی و روی ریپیتر موجود در آن منطقه برگزار شود و یا حتی به‌صورت بین‌المللی در باند HF برگزار شود.

از معروف‌ترین نت‌ها می‌توان به The Intercon Net اشاره‌کرد که روزانه روی باند ۲۰متر فرکانس ۱۴.۳۰۰ مگاهرتز برگزار می‌شود.

کانتست

رادیوآماتورها در سراسر دنیا اقدام به برگزاری مسابقاتی کرده که بیشتر جنبه‌ی تفریح و رقابت داشته و هدف از برگزاری آن‌ها دستیابی به بیشترین برد ممکن در تماس و داشتن بیشترین تعداد تماس و تماس با و دورافتاده‌ترین کشورها است. معمولا در کانتست‌ها به‌دلیل‌اینکه کمیت از اهمیت بیشتری برخوردار بوده در طول تماس فقط به دادن یک ریپوت بسنده می‌شود و از دادن سایر اطلاعات جانبی اجتناب می‌شود. یک کانتست از یک تماس معمولی متمایز بوده و تمایز آن در گفتن CQ بوده و به‌همراه CQ عبارت Contest نیز بکار برده می‌شود تا سایر رادیوآماتورها را از وجود کانتست مطلع کند. در کشورهای اروپایی روزهای آخر هفته(شنبه و یکشنبه) و کشورهای حاشیه خلیج در صبح‌های روز جمعه و همچنین روزهای تعطیل کانتست‌های زیادی برگزار می‌شود.

برخی کانتست‌ها به‌صورت یک اردوی ۱ تا ۳روزه در فضای باز و توسط انجمن‌های رادیوآماتوری برگزار و به رادیوآماتورها اجازه برپایی آنتن و تجهیزات در فضای باز داده‌شده تا خود را برای شرایط اضطراری نیز اماده‌سازی کنند. حتی برخی‌از رادیوآماتورها صرفا جهت تفریح و کسب تجارب بیشتر برای برگزاری اینگونه مسابقات به کشورهای دیگر سفر کرده و در قالب یک تیم با دیگر رادیوآماتورهای ساکن آن کشور در یک نقطه کمپ رادیویی برپا کرده و شروع به برقراری تماس می‌کنند.

به‌طورمثال ۳سال قبل یک گروه رادیوآماتوری از کشور اوکراین و لاتویا با مساعدت و همکاری جناب عظیمی از رادیوآماتور های فعال کشور به شمال ایران سفر کرده و با برپایی یک کمپ رادیویی اقدام به برقراری تماس با تمام رادیوآماتورهای سرتاسر دنیا کردند.

 

در این قسمت به‌طورمحدود و خلاصه به روش‌های برقراری تماس به‌صورت صوتی و تصویری و ازطریق ماهواره و همچنین برخی عبارت‌های پرکاربرد رادیوآماتوری مانند نت، کانتست و کد های Q آشنا شدیم. در قسمت اخر سعی میکنیم درمورد برخی‌دیگر از جنبه‌های رادیوآماتوری مانند گردهمایی‌ها، نقش رادیوآماتورها در بحران، نحوه تاییدیه تماس و فایده وجود آن، برخی ابزار رادیویی موردنیاز ایستگاه و برخی دیگر از اصطلاحات دنیای رادیو آشناشویم.

چون در این مطلب تا حد ممکن سعی‌شده‌است از گزافه‌گویی پرهیز شود، خوشحال می‌شویم از ما درمورد قسمت‌های مبهم مطلب در بخش کامنت‌ها سوال کنید!

 

 

منبع: سیسوگ